Definities van hoogbegaafdheid: 

In de wetenschap en in de praktijk worden er diverse termen gebruikt, als het gaat om hoogbegaafdheid. Zoals een hoog ontwikkelingspotentieel, (hoog)begaafdheid, ontwikkelingsvoorsprong en een cognitief sterk functioneren. Dit komt omdat wetenschappers wereldwijd nog geen overeenstemming hebben bereikt over één definitie. 

Vroeger was het algemene beeld dat hoogbegaafden altijd hoog scoren op een intelligentietest en altijd goed presteren in studie en werk. Dat hoeft niet altijd zo te zijn. Het is sterk afhankelijk op welk gebied de hoogbegaafdheid zich bevindt of ontwikkelt.

Talentstimuleren heeft diverse visies van wetenschappers gebundeld tot een Praktische Werkdefinitie (zie bij de plaatjes hieronder).

Verder heb ik de volgende modellen toegevoegd; 

• DMGT-model van F. Gagné (2020).

• Delphi-model (Kooijman-van Thiel, 2019)

• Persoonlijkheidstheorie van Dabrowski (diverse)

• Model van Duran (2011)

• Zelfdeterminatietheorie van Deci & Ryan (2000; 2017).

Volgens het Differentiated Model of Giftedness and Talent (DMGT-model, Gagné, 2020):

“Komt talent in een specifiek werkterrein

geleidelijk naar voren

tijdens lange ontwikkelingsprocessen, 

met fundamenten in opmerkelijke aanleg (gaven), 

die profiteren van constante invloed 

van intrapersoonlijke- en omgevingsfactoren”.

Bron: Gagné, F. (2020; 2021). Differentiating Giftedness from Talent – The DMGT Perspective on Talent Development.

Persoonlijk vind ik het DMGT-model van F. Gagné (2020) een mooi model, omdat het er van uit gaat dat talent zich niet alleen op cognitief gebied kan uiten, maar ook op andere gebieden, zoals creativiteit, sociaal en fysiek. Het model laat zien hoe de aanleg van een persoon, in wisselwerking is met de omgeving waarin iemand opgroeit. Bijvoorbeeld invloeden vanuit de opvoeding in het gezin, de familie, vrienden, sportclub, school. Om talent wat in aanleg aanwezig is tot bloei te kunnen laten komen, helpt het enorm als de omgeving positieve invloed heeft, bijv. enthousiasme, aan-moediging, uitdaging, gelegenheid om met de juiste personen contact te leggen om iets van te leren (rolmodellen) etc. Het maakt daarbij uit hoe diegene die het talent in aanleg bezit, ermee omgaat. Wanneer er sprake is van een sterke wil, groot doorzettings-vermogen, veel oefenen en het spenderen van veel tijd, geld en / of moeite om het talent te ontwikkelen, dan kan dit de voortgang van het leerproces enorm versnellen. Op die manier kan volgens Gagné het talent ontwikkeld worden tot competenties op gebieden zoals techniek, wetenschap, kunst, zorg voor mensen, management, verkoop, zakelijke diensten, maar ook sport of ICT (games). Zie voor meer informatie en een plaatje van het model: 

https://gagnefrancoys.wixsite.com/dmgt-mddt?lightbox=dataItem-ki7czk1r 

In het Delphi-model (Kooijman-van Thiel, 2008; 2019[1]) zijn vooral persoonlijkheidseigenschappen beschreven die door wetenschappers gerelateerd worden aan hoogbegaafdheid en de wisselwerking met de omgeving:

"Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker,

die complexe zaken aankan. 

Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. 

Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren”.

Bron: Kooijman-van Thiel, M. (2008; 2019). Hoogbegaafd Dat zie je zo! Oya Productions.

Dabrowski: Theorie of Positive Desintegration: zie plaatje. 

Bron: https://www.powerwood.org.uk/perspective-for-the-high-able-dabrowski/

Dabrowski: Overexcitabilities: zie plaatje

Bron: https://talentstimuleren.nl/thema/begaafdheid/theorie-modellen/dabrowski